โครงการของ สป.อว.

1. หลักการและเหตุผล

          วิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน (Community Medical Sciences, Com Med Sci) เป็น“แนวคิดและศาสตร์วิชา” แบบเดียวกันกับการสาธารณสุขมูลฐาน ตามประกาศขององค์การอนามัยโลกที่มุ่งเน้นให้ทุกคนมีสุขภาพดี พึ่งพาตนเองได้และมีส่วนร่วมทำให้เกิดความยั่งยืนในชุมชนภายใต้การใช้ทรัพยากรร่วมกันอย่างคุ้มค่าด้วยระบบส่งต่อ ซึ่งภาคีเครือข่ายสุขภาพได้นำแนวคิด “วิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน” มาประยุกต์ใช้ในการขับเคลื่อนระบบสุขภาพ ประเด็นมุ่งสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ (Health Literacy) และสื่อสารข้อมูลความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการตรวจทางห้องปฏิบัติการสู่ชุมชน (From lab to Community) สร้างความเท่าเทียมและเข้าถึงการบริการสุขภาพ โดยยึดชุมชนเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้แบบผสมผสานกระบวนการทางวิทยาศาสตร์กับภูมิปัญญาท้องถิ่น (Wisdom) หรือวิถีชีวิตชุมชน (Way of life) เพื่อแก้ไขปัญหาสาธารณสุขในชุมชนด้วยคนในชุมชนเอง 

          โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) เป็นระบบสาธารณสุขในระดับปฐมภูมิที่ใกล้ชิดกับชุมชนมากที่สุด มีอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เป็นกลไกสำคัญของการดูแลสุขภาพชุมชนและแก้ไขปัญหาสาธารณสุขในชุมชนด้วยคนในชุมชน อสม. จึงได้รับการพัฒนาศักยภาพให้เป็น อสม. วิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งและเพิ่มบทบาทในการเป็นผู้นำองค์ความรู้และเทคโนโลยีด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชนเพื่อการคุ้มครองผู้บริโภคและการจัดการสุขภาพในชุมชน รวมถึงการวิเคราะห์ชันสูตรโรคเบื้องต้น แต่สถานการณ์โรคและภัยสุขภาพที่เกิดขึ้นในปัจจุบันทั้งโรคติดต่ออุบัติใหม่อุบัติซ้ำ โรคติดต่อระบบทางเดินหายใจ โรคทางเดินอาหารและน้ำ โรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะภัยจากสารเคมี ประกอบกับการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยทางสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคมที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งผลกระทบต่อสถานะทางสุขภาพของประชาชนที่มีความซับซ้อนมากขึ้น จึงมีความจำเป็นที่บุคลากรด้านสาธารณสุขในระดับปฐมภูมิและ อสม. จะต้องเพิ่มสมรรถนะวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน ทั้งการเพิ่มพูนความรู้เดิม (Upskill) หรือพัฒนาทักษะใหม่ (Reskill) เพื่อให้สามารถปรับตัวและตอบสนองต่อความท้าทายทางด้านการแพทย์และสาธารณสุขที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการวินิจฉัย การเก็บข้อมูลสุขภาพ และการสื่อสารระหว่างบุคลากรกับผู้รับบริการในชุมชน การพัฒนาทักษะให้สามารถปฏิบัติงานวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชนชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล และยังช่วยให้ผู้เรียนมีความรู้และความเชี่ยวชาญที่ตรงกับความต้องการของตลาดแรงงานในปัจจุบัน เพิ่มโอกาสในการจ้างงาน และสร้างความยั่งยืนในอาชีพ โดยเฉพาะในชุมชนที่ขาดแคลนบุคลากรที่มีทักษะเฉพาะทาง โครงการมีเป้าหมายในการพัฒนาบุคลากรที่เกี่ยวข้องทางสาธารณสุข อาทิ อสม. เจ้าพนักงาน/เจ้าหน้าที่สาธารณสุขประจำ รพ.สต. ที่เป็นพี่เลี้ยง อสม. ให้มีความพร้อมทั้งด้านความรู้และทักษะที่หลากหลาย มีศักยภาพในการนำวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชนมาแก้ไขปัญหาและดูแลสุขภาพของประชาชนในชุมชนได้อย่างครอบคลุมและมีคุณภาพ ลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงบริการสุขภาพ ก่อให้เกิดผลดีต่อการคุ้มครองผู้บริโภคและการจัดการสุขภาพในชุมชน สร้างเสริมสุขภาพดีในระดับชุมชนโดยคนในชุมชน ตามประกาศขององค์การอนามัยโลก ที่มุ่งเน้นให้ทุกคนมีสุขภาพดี พึ่งพาตนเองได้และมีส่วนร่วมทำให้เกิดความยั่งยืนในชุมชน 

2. วัตถุประสงค์

1) เพื่อพัฒนาหลักสูตรประกาศนียบัตรวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน

2) เพื่อพัฒนาทักษะอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) หรือบุคลากรสาธารณสุขให้มีความรู้และความเชี่ยวชาญที่ตรงกับความต้องการของตลาดแรงงานในปัจจุบัน

3) เพื่อสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการพัฒนาหลักสูตรบนแพลตฟอร์มการพัฒนาและบริหารจัดการหลักสูตรอุดมศึกษาในรูปแบบ Modular Education และ/หรือ Modular Curriculum และแพลตฟอร์มการเรียนรู้ตลอดชีวิตและทักษะเพื่ออนาคต (Upskill/Reskill) ของ สป.อว.  

3. เป้าหมายโครงการ

1) เชิงปริมาณ ได้แก่

    1.1) การพัฒนาหลักสูตร Upskill/Reskill เชื่อมโยงกับหลักสูตรปกติในลักษณะ Modular Curriculum โดยมีขอบเขตของหลักสูตรที่เน้น Future Skill ที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 ได้แก่ หลักสูตรด้านสาธารณสุข วิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชน จำนวน 1 หลักสูตร

    1.2) คนทำงานมีความพร้อมด้านสมรรถนะทันต่อการพัฒนาอาชีพ โดยมี อสม. หรือบุคลากรสาธารณสุข เข้าร่วมอบรม จำนวน 50 คน 

    1.3) เครือข่ายสถาบันอุดมศึกษาที่ร่วมมือในการพัฒนาแพลตฟอร์มและการบริหารจัดการหลักสูตรอุดมศึกษาในรูปแบบ Modular Education หรือ Modular Curriculum จำนวน 5 เครือข่าย/สถาบัน

2) เชิงคุณภาพ ได้แก่

    2.1) ชุมชนมีบุคลากรที่มีความรู้และทักษะด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ชุมชนเพียงพอต่อความต้องการ ช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการดูแลสุขภาพของชุมชนอย่างยั่งยืน

    2.2) อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) หรือบุคลากรสาธารณสุขสามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและตอบสนองต่อความต้องการของตลาดแรงงาน เพิ่มโอกาสในการจ้างงานและยกระดับคุณภาพชีวิต

    2.3) เกิดเครือข่ายความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษา หน่วยงานภาครัฐ หรือเอกชนในการพัฒนาหลักสูตร เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตและการพัฒนาทักษะเพื่ออนาคตสำหรับผู้เรียนทุกกลุ่มเป้าหมาย